Człowiek, to brzmi dumnie: podpunkt 9

Dziś zajmę się miejscem człowieka w świecie zwierząt. Generalnie człowiek od innych zwierząt różni się budową swojego mózgu. Jego kora mózgowa składa się bowiem w 90% z kory nowej, odpowiadającej za podejmowanie decyzji, wyższe emocje, kombinacje, przekręty, matactwa, manipulacje i swobodne myślenie. Pozostałą część kory zajmuje układ limbiczny, odpowiadający za proste emocje i popędy. U kręgowców niższych kora nowa nie występuje; mają ją niektóre gady i prawie wszystkie ssaki, jednakże tylko u człowieka przyjmuje takie rozmiary.
Nie istnieje nigdzie jakaś magiczna granica pomiędzy zwierzętami a ludźmi, których to te pierwsze nie mogłyby kiedyś przekroczyć w toku ewolucji, choć gatunek homo sapiens za pewnie do tego nie dopuści dopóki istnieje na tej planecie. Należy się liczyć z tym, że nasza cywilizacja upadnie a jej miejsce zajmie cywilizacja małp, chomików czy też krewetek, choćby za milion lat; nie byłoby to nic nadzwyczajnego. Dziwi natomiast jak daleko sięga wzrok ludzi, którzy poszukują innych inteligentnych form życia, gdzieś poza Ziemią, kiedy to równie dobrze od rzeczy nieznanych może nas dzielić przestrzeń jak i czas.

Nie jestem ekspertem od świata zwierząt , jednakże by przyjąć do wiadomości pewne fakty trzeba wpierw pozbyć się uprzedzeń. Choć pierwsze prace na temat zoologii autorstwa Arystotelesa datuje się na IV w. p.n.e. zwierzętom uparcie odmawiano wielu cech uznawanych za 'ludzkie' aż do wieku XX, gdy wykonano wiele przełomowych eksperymentów. Łatwo można powtórzyć doświadczenie pokazujące, że szympansy są świadome samych siebie; do dziś większość przypisuje tą zdolność wyłącznie gatunkowi homo sapiens. Naukowcy postawili wyposażyć pomieszczenie w którym przetrzymywali grupę szympansów w wielkie lustro. Małpy jak to małpy zaczęły robić przed lustrem małpie miny, zabawa była przednia, zwłaszcza że nie miały będąc w zamknięciu nic innego do roboty. W nocy badacze zakradli się do małpiego azylu i delikatnie, nie budząc szympansów namalowali wszystkim kropki na czołach. Rano małpy udały się jak każdego dnia przed lustro. Ujrzawszy swoje odbicia zakrzyknęły ze zdumienia, po czym każda bez wyjątku sięgnęła palcem do SWOJEGO czoła, do miejsca gdzie kropka się znajdowała w celu tejże kropki zmazania, gdyż szpeciły one małpie oblicza. Czyniąc ten gest potwierdziły jednoznacznie, że utożsamiają odbicie w lustrze z własną osobą, a tym samym posiadają świadomość samych siebie.
Chciałbym tu zaznaczyć jedną rzecz. Otóż żaden spośród niezbędnych w wyżej wymienionym eksperymencie elementów nie był zdobyczą XX wieku, lustro, barwniki, szympansy czy metodologia naukowa. Bariera tkwiła w ludzkich umysłach, w przekonaniu o wyższości człowieka nad zwierzętami, którą to uważano za oczywistą i niepodważalną. Spory w tym udział miała filozofia starożytnych greckich myślicieli. Idea platonizmu, że jedynie człowiek posiada duszę została później przejęta i rozwinięta przez chrześcijaństwo. Ten humanistyczny szowinizm trwał przez dwa tysiąclecia, by wreszcie zostać obalonym przez empiryczne badania, których przeprowadzenie nie byłoby jednak możliwe, gdyby nie zmiana mentalności i zmniejszenie roli religii w życiu społecznym. Naukowcy, podobnie jak większość ludzi, mają swoje uprzedzenia i poglądy; nie sposób wymagać od nich by na wszystkie sprawy patrzyli wyłącznie chłodnym okiem , pozbawionym emocji.
Nie wolno zapominać na potrzeby porównań z innymi gatunkami, że ludzie często postępują niezbyt inteligentnie, podcinając gałęzie na których siedzą, bądź mordując siebie nawzajem bez istotnej przyczyny (jakby jakakolwiek mogłaby to usprawiedliwić). To nie zwierzęta wymyśliły wojny światowe, broń jądrową czy też komory gazowe. Nie były na to za pewnie dość inteligentne.

Temat powróci gdy będę omawiał książkę Johna Gray'a „Słomiane psy: myśli o ludziach i innych zwierzętach”; gwarantuję, że zdanie „człowiek to brzmi dumnie” nie przejdzie wam po tym tak łatwo przez gardło.